Sustainable Welfare Arşiv

Sağlıklı yaşam sürmek, hastalıkları önlemek ve hastalıklardan korunmak amacıyla koruyucu sağlık hizmetlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmanın amacı, sağlık yönetimi alanında koruyucu sağlık hizmetleri ile ilgili yapılmış tezlerin incelenmesidir Çalışmada “koruyucu sağlık hizmetleri” ile ilgili lisansüstü tezlerin bibliyometrik özelliklerinin değerlendirilmesi amacıyla doküman incelemesi yapılmıştır. Araştırma için YÖK Ulusal Tez Merkezi’ne kayıtlı tezler “koruyucu sağlık hizmetleri” anahtar kelimesi ile taranmış ve 230 lisansüstü teze ulaşılmıştır. Tezler konu başlığı altında “sağlık kurumları yönetimi” anahtar kelimesi ile tekrar taranmış ve 36 lisansüstü teze ulaşılmıştır. Araştırma kapsamındaki tezler yıl, tez türü, bağlı bulunulan enstitü, üniversite, anahtar kelime, ana bilim dalı, danışman ünvanı parametreleri açısından değerlendirilmiştir. Araştırmada nitel veri analizi yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Doküman analizi yöntemiyle veriler SPSS 25. paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda tezlerin en çok 2019 yılında (%22,2) yapıldığı, en fazla tez türünün yüksek lisans tezi (%80) olduğu, bu konuda yapılan tezlerin en fazla Hacettepe Üniversitesi’nde (%16,7), sosyal bilimler enstitüsünde (%61,1) ve sağlık yönetimi alanında (%36,1) yürütüldüğü belirlenmiştir. Örneklem grubu olarak lisansüstü tezler değerlendirildiğinde dokümanlar ilk sırada yer almaktadır. Dokümanları sırasıyla birey, sağlık profesyonelleri ve hasta örneklemleri izlemektedir. Araştırma sonuçlarına göre konuyla ilgili lisansüstü tezlerde sağlık, koruyucu sağlık hizmetleri, sağlık politikaları gibi kelimelerin anahtar kelime olarak kullanıldığı görülmektedir. Ancak aktüerya, belediye, geriatri, siyasi parti, toplumsal cinsiyet, coğrafya gibi farklı disiplinlere yönelik kavramların anahtar kelime olarak tezlerde yer aldığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda koruyucu sağlık hizmetleri ile ilgili doktora tezlerinin artırılması, nitel ve karma yaklaşımlarla ilgili araştırmacıların desteklenmesi ile bu yöntemlerle hazırlanmış tezlerin artırılması, sağlık yönetimi alanında çalışan araştırmacıların konuya ilişkin farkındalıklarının artırılması önerilebilir.

Amaç: Üniversite dönemi, insanın yaşamındaki en önemli geçiş dönemlerinden biri olarak düşünüldüğünde, üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeylerinin araştırılması, daha sağlıklı yaşam tarzı davranışlarının geliştirilmesine yönelik ileriye dönük çalışmalara yol göstermesi açısından dikkat çekicidir. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinde fiziksel aktivite düzeyinin belirlenmesi ve fiziksel aktivite düzeyinin egzersiz algısı ve vücut farkındalığına bağlı olup olmadığının araştırılması amaçlandı. Yöntemler: Çalışmaya, fiziksel aktiviteyi engelleyici herhangi bir hastalığı olmayan, 18-35 yaş arası toplam 113 birey katılmıştır. Katılımcıların demografik ve fiziksel özellikleri değerlendiriciler tarafından oluşturulan forma kaydedildi. Bireylerin vücut farkındalığı Vücut Farkındalık Anketi (VFA) ile, fiziksel aktivite düzeyi Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi-Kısa Form (UFAA) ile, egzersiz bariyeri Fiziksel Aktivite Engelleri Ölçeği ile, Fiziksel Aktiviteye Katılım İçin Motivasyon Ölçeği ile değerlendirildi. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması ve vücut kitle indeksi 20,92 yıl ve 22,67 kg/m2 idi. UFAA puanlarına göre öğrencilerin %29,2’si inaktif, %62,8’i aktif, %8’i ise yeterinde aktif olarak belirlendi. Katılımcıların UFAA ile VFA skorları arasında pozitif yönlü orta düzeyde bir korelasyon vardı (r=0,427). UFAA ile Fiziksel Aktivite Engelleri skoru arasında negatif yönde orta düzeyde bir ilişki bulundu (r= -0,484). UFAA ile Fiziksel Aktiviteye Katılım İçin Motivasyon Ölçeği arasında ise zayıf negatif bir korelasyon bulundu (r= -0,133). Ayrıca, Vücut farkındalık skoru ile fiziksel aktivite seviyesine arasında farklılık gözlemlenemedi (p>0,05). Sonuç: Bu çalışmanın sonuçlarına göre, fiziksel aktivite düzeyinin vücut farkındalığına ve algılanan egzersiz engellerine bağlı olduğu bulunmuştur. Vücut farkındalığının artması fiziksel aktivite düzeyine katkı sağlayacağından egzersizlere basit vücut farkındalığı egzersizleri de eklenmelidir. Ayrıca üniversiteler grupla birlikte uygulanabilecek etkinlikler düzenleyerek öğrencilerin toplu olarak fiziksel aktiviteye katılmalarını sağlamalıdır. Çalışmamızda kanıt düzeyinin artırılması için daha fazla katılımcı grubuyla ve farklı koşullarda yaşayan öğrencilerle yapılacak çalışmalara ihtiyaç vardır.

Bu kesitsel çalışma, Türkiye'deki Necmettin Erbakan Üniversitesi'nde 18-25 yaş arası üniversite öğrencileri arasında enerji içeceği tüketimini ve bu tüketimin öğrencilerin sağlığı üzerindeki etkilerini detaylı bir şekilde incelenmektedir. Araştırmaya katılan 375 öğrenciden %40,5'i enerji içeceği tükettiğini bildirmiş, bu tüketimin özellikle erkek öğrenciler arasında daha yaygın olduğu gözlemlenmiştir. Öğrencilerin enerji içeceklerini tercih etme nedenleri arasında lezzet tercihleri ve marka bağlılığı öne çıkmakta, bu faktörlerin büyük ölçüde sosyal medya aracılığıyla etkilendiği belirlenmiştir. Enerji içeceği tüketimi, alkol ve sigara kullanımı gibi diğer riskli davranışlarla ve fiziksel aktivite ile pozitif ilişkiler göstermiştir. Araştırma, öğrencilerin enerji içeceklerinin potansiyel sağlık risklerinden geniş çapta haberdar olmalarına rağmen, ürün etiketlerini doğru bir şekilde anlama konusunda yetersiz bilgiye sahip olduklarını ortaya koymuştur. Bu durum, alkol ve tütün kullanımı gibi zararlı davranışlarla enerji içeceği tüketimi arasındaki ilişkileri göz önüne alındığında endişe vericidir. Çalışma ayrıca enerji içeceği tüketen öğrencilerin %72'sinin uyku bozuklukları, gastrointestinal rahatsızlıklar ve kardiyovasküler semptomlar gibi ciddi sağlık sorunları yaşadığını belgelemiştir. Ancak yalnızca %33,3'lük bir kesim düzenli olarak ürün etiketlerini okumakta, bu da sağlık üzerindeki olumsuz etkileri daha da artırmaktadır. Öğrencilerin enerji içeceklerinin içerdiği maddeler hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları; sadece az bir kısmının içeceklerin şeker, kafein, asit düzenleyiciler ve mineraller içerdiğini bildiği saptanmıştır. Bu bulgular, enerji içeceklerinin sağlık üzerindeki etkilerine dair farkındalığı artırmak ve tüketici tercihlerini daha bilinçli ve güvenli hale getirebilmek için eğitim kampanyalarının ve etiketleme düzenlemelerinin güçlendirilmesinin zorunlu olduğunu vurgulamaktadır. Araştırma, genç yetişkinlerin sürdürülebilir diyet davranışlarını daha iyi anlamak ve üniversite öğrencileri arasında enerji içeceği tüketimini azaltmak için hedeflenmiş halk sağlığı müdahalelerinin ve politika değişikliklerinin kritik bir rol oynadığını ortaya koymaktadır.

Dinden bilime, bilimden de tüketime evrilerek gelişerek insanlığın geldiği son nokta olan Post-modern sosyal yapının oluşmasında tüketim ana etkenlerden bir tanesidir. Öyle ki günümüz yapısını tüketimi dikkate almadan anlamak mümkün değildir. Bu sebeple sadce ekonomik yapıyı anlamak için değil, bir bütün halinde post-modern toplumu anlamak için hem tüketici karar ve davranışlarını hem de pazarlama teori ve pratiğini anlamak büyük önem taşımaktadır. Pazarlama literatürü incelendiğinde her ne kadar post-modern pazarlama yöntemlerinde çok sayıda yöntemsel çeşitlilik bulunsa da bu yöntemler genel çerçeve açısından sınırları belirli bir şekilde tanımlanmakta ve uygulanmaktadır. Ancak tüketim felsefesi açısından değerlendirildiğinde önemli tartışma noktaları ortaya çıkmaktadır. Tartışılması gereken konulardan bir tanesi de sürdürülebilirlik pazarlamasının söylem ve uygulamasındaki farklılıktır. Çünkü hava kirliliği, iklim değişikliği, küresel ısınma, ekonomik süreçlerin doğaya verdiği zarar ve doğal kaynaklardaki azalış nedeniyle sürdürülebilirlik ekonomi açısından önemli ve güncelliğini koruyan bir alan olarak varlığını devam ettirmektedir. Bu çalışmada da sürdürülebilirlik pazarlamasının özünde neyin sürdürülebilirliğinin gerçekliği tartışılmıştır. Sonuç olarak her ne kadar sürdürülebilirlik pazarlamasının söylemi doğanın ve doğal kaynakların korunması ve gelecek nesiller için de sürdürülebilir bir doğa ve üretim bırakmak olsa da pratikte bu durum farklılık göstermektedir. Bu çalışmada sürdürülebilirlik pazarlaması söyleminin aksine neoliberal ekonominin bir dogması haline gelen ekonominin sayısal olarak büyütülmesinin sürdürülebilir kılınmasını hedeflediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum hem pazarlama hem de tüketici davranışları açısından incelendiğinde hem markaların hem de tüketicilerin aslında doğayı korumayı değil, tüketime devam etmeyi ve makro ekonomik büyümeyi sürdürülebilir kılmayı hedefledikleri anlaşılmaktadır. Bu durum çalışmada eleştirel bir yaklaşımla incelenmiş ve özün önceliği kavramı dikkate alınarak alternatif yaklaşımlar üzerinden öneriler geliştirilmiştir.